اسید سیتریک آنهیدرات که به عنوان فرم بدون آب اسید سیتریک شناخته می‌شود، یک ترکیب کریستالی سفید و بی‌بو با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ است. این ماده با جرم مولی 192.12 گرم بر مول، فاقد هرگونه مولکول آب در ساختار خود می‌باشد. از ویژگی‌های فیزیکی بارز این ترکیب می‌توان به چگالی 1.665 گرم بر سانتی‌متر مکعب، نقطه ذوب 156 درجه سانتی‌گراد و نقطه جوش 310 درجه سانتی‌گراد اشاره کرد.

روش تولید و ویژگی‌های شیمیایی اسید سیتریک آنهیدرات

اسید سیتریک انهیدرات از طریق تبلور محلول گرم اسید سیتریک مونوهیدرات یا با حرارت دادن فرم آبدار در دمای 78 درجه سانتی‌گراد به دست می‌آید. این ترکیب به دلیل عدم وجود مولکول‌های آب در ساختار خود، پایداری حرارتی بالاتری نسبت به فرم آبدار دارد و در صنایعی که نیاز به ماده‌ای با حلالیت کنترل‌شده است، ترجیح داده می‌شود.

اسید سیتریک که با نام جوهر لیمو نیز شناخته می‌شود، یک اسید آلی ضعیف با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ است. این ترکیب به دو شکل آنهیدروز (خشک) و مونوهیدرات (آبدار) وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. اسید سیتریک آنهیدروز که فاقد مولکول آب است، به صورت پودر کریستالی سفید رنگ با نقطه ذوب ۱۵۶ درجه سانتیگراد عرضه می‌شود. در مقابل، اسید سیتریک مونوهیدرات حاوی یک مولکول آب تبلور بوده و جرم مولکولی بالاتری دارد.

کاربردهای گسترده در صنایع غذایی

در صنایع غذایی، اسید سیتریک به عنوان یک افزودنی چندمنظوره با کد E330 شناخته می‌شود. این ماده به عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته، طعم‌دهنده و نگهدارنده طبیعی در محصولاتی مانند نوشابه‌ها، آبمیوه‌ها، آبنبات‌ها و محصولات لبنی استفاده می‌شود. خاصیت آنتی‌اکسیدانی اسید سیتریک از تغییر رنگ و فساد مواد غذایی جلوگیری می‌کند. در تولید پنیر، این اسید به عنوان عامل انعقاد و در صنعت قنادی به عنوان بهبوددهنده بافت کاربرد دارد.

استفاده در صنایع دارویی و آرایشی

صنعت داروسازی از اسید سیتریک در تولید مکمل‌های غذایی و داروهای جوشان استفاده می‌کند. در محصولات آرایشی و بهداشتی، این ترکیب به عنوان تنظیم‌کننده pH، ماده روشن‌کننده پوست و عامل کلاته‌کننده فلزات سنگین به کار می‌رود. خاصیت لایه‌برداری ملایم اسید سیتریک باعث شده تا در فرمولاسیون محصولات درمان آکنه و جوش نیز مورد استفاده قرار گیرد.

کاربردهای صنعتی و کشاورزی

در صنایع شوینده، اسید سیتریک به عنوان جایگزین مناسبی برای فسفات‌ها عمل می‌کند. این ماده در کشاورزی برای تنظیم pH خاک و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاهان استفاده می‌شود. خاصیت کلاته‌کنندگی اسید سیتریک باعث شده تا در سیستم‌های آبیاری نیز کاربرد داشته باشد. در صنعت نفت، از این اسید برای اسیدشویی چاه‌ها و در صنایع نساجی به عنوان عامل تنظیم pH در فرآیند رنگرزی استفاده می‌شود.